Mentale fitheid na de feestdagen: voorkom uitval door stress en geldzorgen

Voor veel medewerkers is januari best pittig. De drukte van december is voorbij, het is donker en koud, iedereen moet weer in het ritme komen en er komen vaak nog rekeningen van de feestdagen binnen. Daardoor kunnen mentale klachten juist in deze maand vaker opspelen. Als werkgever kun je met een paar simpele stappen helpen om uitval te voorkomen.

Na de feestdagen spelen vaak meerdere dingen tegelijk:

• Minder energie en zin. Door weinig daglicht en vermoeidheid voelen mensen zich sneller somber of futloos.
• Stress op het werk. Doelen en deadlines lopen door, terwijl het team nog aan het opstarten is.
• Geldzorgen. Kerst is duur, alles wordt duurder en veel mensen voelen druk om “dit jaar alles beter te doen”.
• Schaamte om problemen te delen. Medewerkers praten niet altijd makkelijk over stress of geld, waardoor je het niet meteen ziet.

Dit kan zorgen voor minder focus, sneller geïrriteerd zijn, meer fouten, vaker korte ziekmeldingen en soms zelfs langdurig verzuim.

Signalen om op te letten

Mentale klachten of geldstress zie je vaak niet meteen. Let bijvoorbeeld op:

• Vaker te laat komen of kort ziekmelden zonder duidelijke reden;
• Stiller of juist sneller boos worden;
• Minder concentratie, slordiger werken, vaker gedoe met collega’s;
• Vage lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, buikpijn of veel spanning;
• Ineens heel veel overwerken of juist taken ontwijken.

Zie je dit bij één medewerker, ga dan in gesprek. Zie je het bij meerdere mensen, dan speelt er waarschijnlijk iets in het team.

Het gesprek voeren

Veel leidinggevenden vinden dit spannend. Toch hoef je geen psycholoog te zijn om goed te helpen. Dit helpt:

 

1. Zeg wat je ziet. Bijvoorbeeld: Ik zie dat je de laatste weken erg moe bent en wat vaker fouten maakt. Hoe gaat het met je?
2. Stel open vragen. Bijvoorbeeld: “Wat speelt er op dit moment? Waar loop je tegenaan? Wat zou je helpen?”
3. Laat merken dat het oké is. Bijvoorbeeld: Veel mensen hebben in januari een mindere periode. Goed dat je het zegt. Laten we kijken wat we kunnen doen.

Probeer niet zelf een diagnose te geven. Of het een burn-out is of iets anders, dat hoort bij de bedrijfsarts. Jij helpt vooral door te luisteren en samen te zoeken naar een goede volgende stap.

Wat je nú al kunt doen

1. Maak mentale fitheid bespreekbaar in het team
Een korte check-in of toolbox in januari maakt het normaal om te praten over mentale fitheid. Geen zware sessie, wel een duidelijke boodschap: we letten op elkaar.

2. Zorg voor duidelijke en haalbare plannen
Maak de start van het jaar overzichtelijk. Heldere prioriteiten en realistische doelen geven rust.

3. Bied hulp bij geldzorgen
Geldstress kan veel invloed hebben op verzuim. Denk aan:

• Budgetcoaching of een vertrouwelijk spreekuur;
• Uitleg over regelingen of voorschotten;
• Een externe coach of hulporganisatie.
  
   

Zeg er duidelijk bij: hulp vragen heeft geen negatieve gevolgen.

4. Leer leidinggevenden vroeg te signaleren
Een korte training helpt om signalen sneller te herkennen en het gesprek goed te voeren. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter.

5. Maak de weg naar hulp duidelijk
Zorg dat medewerkers weten hoe ze bij HR, de bedrijfsarts of andere hulp terechtkunnen. Duidelijkheid maakt die stap makkelijker.

Met aandacht voorkom je uitval

Januari hoeft geen verzuimmaand te worden. Als je nu aandacht hebt voor hoe het met mensen gaat, voorkom je vaak grotere problemen later. Mentale fitheid bepaalt voor een groot deel hoe medewerkers zich voelen én functioneren op het werk. Met kleine stappen bouw je aan een gezonde basis voor het hele jaar.